ทุเรียนเป็นไม้ผลยืนต้น ชื่นชอบอากาศร้อนชื้น อุณหภูมิที่เหมาะ 25 – 30 องศาเซลเซียส ดินที่เหม าะสม ควรเป็นดินที่ระบายน้ำดี และมีสภาพความเป็นกร ดเป็นด่าง (ค่า pH) ประมาณ 5.5 – 6.5 ทุเรียนจะให้ผลผลิตหลังการปลูก 5 – 6 ปี ช่วงอายุที่ให้ผลผลิต สูงประมาณ 10 ปีขึ้นไป ผลผลิตประมาณ 80 – 110 ผล/ต้น โดย ทุเรียน เป็นไม้ผลที่มีระบบรากหาอาหารตื้น โดยอยู่ลึกจา กผิวดินประมาณ 20 -30 เซนติเมตร จึงต้องการช่วง แล้งเ พื่อให้เกิดสภ าพเค รียดก่อนออกดอกไม่นานนัก และมีอากาศหนาวเย็นลงเล็กน้อย ทุเรียนจะออกดอก
ระยะพัฒนา ของดอก ใช้เวลาประมาณ 55 – 60 วัน ระยะพัฒ นาของผล (จากดอกบาน – เก็บเกี่ยว) จะ แตกต่างกันในแต่ละพัน ธุ์ เช่น กระดุม 12 – 13 สัปดาห์ หรือประมาณ 90 วัน ชะนี 15 -16 สัปดาห์ หรือประมาณ 110 วัน หม อนทอง 18 – 19 สัปดาห์ หรือประม าณ 130 วัน อุณหภูมิที่เหมาะสมในการเก็บรั กษ าผลผลิต 14 -16 องศาเซลเซียส ความชื้นสั ม พัทธ์ 85 – 95 % เก็บรั ก ษ าทุเรียนได้นานประมาณ 2 สัปดาห์ ฤดูกาลของผลผลิตทุเรียนภาคตะวันออกเฉียงเหนือและภาคใต้ คือ มิถุนายน สิงหาคม ภาคตะวันออก คือ เมษายน – มิถุนายน
ดต. สุวรรณศักดิ์ แกนวงษา เกษตรกรชาวสวนทุเรียน ตำบล ศรีแก้ว อำเภอศรีรัตนะ จังหวัดศรีสะ เกษ ได้แนะนำ การปลูกทุเรียนและการ ดูแลจัดการสวน ทุ เรียนให้ไ ด้ผลผลิตดี โดยท่านได้ให้รายให้รายละเอียดดังนี้
1.การเตรียมต้นทุเรียน ก่อนออกดอก
เตรียมต้นทุเรียนให้พร้อมก่อนออกดอก ต้นทุเรียนที่พร้อมก่อนการออกดอก คือ ต้นทุเรียนที่ผ่านการเจ ริญเติบโตทางกิ่งก้านสาขา โดยมีการแตกใบอ่อนมาแล้วอย่างน้อย 1 ชุด มีการสังเ คราะห์แสง และสะสมอาหาร ในรูปของสารประกอบคาร์โบไฮเดรตเพียงพอ มีปริมาณใบมากเพียงพอ และสังเกตได้โดยเมื่อมองจากใต้ต้นขึ้นไป จะเห็นช่องว่าง ระหว่างใบในทรงพุ่ มไม่เกินร้อยละ 40 ของพื้นที่ผิวทรงพุ่ม ใบส่วนมากหรือทั้งหมดเป็นใบแก กิ่งของแต่ละยอดเริ่มแก่ ทำให้สังเกตได้ชัดเจนว่า ยอดตั้งขึ้นเกือบทุกยอด ต้นทุเรียนที่ได้รับการจัดการดี และมีสภาพพร้ อมที่จะออกดอก จึงสังเกตได้จากการที่ต้นมีปริมาณใบพอเหมาะ ใบสมบูรณ์ มีสีเขียวเข้มเป็นมันและแก่ กิ่งของยอดแก่หรือยอดตั้งได้ เมื่อสภาพแวดล้อมเหมาะสมต่อการออกดอก คือ มีช่วงฝนทิ้งช่วง 10 – 14 วัน อุณหภูมิและความชื้นของอากาศค่อนข้างต่ำ จะทำให้ต้นทุเรียนอ อกดอกได้มาก และสม่ำเสมอทั่วทั้งต้น การเตรียมสภาพความพ ร้อมของต้นเพื่อการออ กดอกจะประสบความสำเร็จได้ดีนั้น
2.การปลูกพืชอื่นแซมต้นที่ว่าง
การปลูกทุเรียนจะปลูกในระยะห่างพอสมควร ระยะ 8×8 เมตร และมีต้นที่เหลือรอดและต้นที่ไม่ร อด ตรงช่วงระหว่างต้นทุเรียนที่ว่างไป คุณสุวรรณศักดิ์จะนำพืชอื่นมาปลูกแทน เช่น แก้วมังกร เป็นต้น ซึ่งเป็นพืชที่ปลูกง่าย ใช้ระยะเวลาเพียง 8 เดือนก็สามารถเก็บผลผลิตได้ การตัดแต่งผลอ่อน ต้องทำอย่างน้อย 3 ครั้ง เริ่มจากตัดแต่งผลอ่อนที่มีรูปทรงบิดเบี้ยว ขนาดเล็ก หรือต่างรุ่นออก เหลือแต่ผลอ่อนที่มีลักษณะรูปทรงสมบูรณ์ ขั้วผล ใหญ่ การตัดแต่งผลอ่อนครั้งแรก ต้องทำให้ เสร็จภายในสัปดาห์ที่ 4 หลังดอกบาน โดยปริมาณผลที่เก็บไว้ควรมีมากกว่าจำนวนผลที่คาดว่าจะเก็บเกี่ยวได้ประมาณ ร้อยละ 20 ยับยั้งการแตกใบอ่อน การป้องกันไม่ให้ทุเรียนแ ตกใบอ่อนในระหว่างพัฒนาการของผลอ่อน เป็นสิ่งจำเป็นเพราะหากมีการแตกใบอ่อนในช่วงนี้ ผลอ่อนจะไม่สามารถแข่งขันเพื่อแย่งอาหารสะสมกับใบอ่อนได้ ผลอ่อนที่กำลังพัฒนาก็จะหยุดช ะงัก และเกิดผลกระทบในด้านคุณภาพของ ผลผลิตตามมา
3.การจัดการหลังเก็บเกี่ยวผลผลิต
เมื่อเก็บผลผลิตทุเรียนหมดแล้ว สิ่งที่จะต้องดำเนินการต่อไปหลังจากเก็บผลผลิตเสร็จ คือ การเตรียมความพร้อมของต้นเพื่อการออกดอกการติดผล ตลอดจนการปรับปรุงคุณภาพผลผลิตควบคู่ไปกับการเพิ่มปริมาณด้วยการตัดแต่งกิ่ง จะทำให้ได้ผลผลิตที่ได้มีคุณภาพ การตัดแต่งกิ่งทุเรียนเป็นการจัดการสวนแนวทางหนึ่ง ที่จะช่วยทำให้ต้นทุเรียนพร้อมเพื่อการออกดอกติดผล
4.โดยสามารถตัดแต่งกิ่งได้เป็น 3 ระยะ ดังนี้
ระยะแรก คือ การตัดแต่งหลังการเก็บเกี่ยวผลผลิต เป็นการตัดกิ่งแห้ง กิ่งแขนง กิ่งที่เป็น โ ร ค กิ่งที่ไม่มีประโยชน์ และตัดขั้วผลที่ ติ ด ค้างอยู่ทิ้งไป การตัดแต่งครั้งที่หนึ่ง มีวัตถุประสงค์เพื่อ ก ร ะตุ้ นให้ต้นทุเรียนแตกกิ่งที่สมบูรณ์ออกมาใหม่
ระยะที่สอง คือ การตัดแต่งช่วงปลายฝนก่อนการใส่ปุ๋ยครั้งที่สอง เป็นการตัดแต่งกิ่งตะขาบ กิ่งน้ำค้าง กิ่งกระโดง และกิ่งที่เป็นโsคออก เพื่อทำให้ทรงพุ่มโปร่งโล่งและทำให้ปุ๋ยที่ใส่บำรุงต้นช่วงนี้ส่งผลไปถึงกิ่งที่สามารถให้ผลผลิตได้จริงๆ ปุ๋ยที่ให้ในช่วงนี้จึงเกิดประโยชน์ต่อต้นทุเรียนอย่างเต็มที่
ระยะที่สาม คือ การตัดแต่งกิ่งหลังจากทุเรียนติดผลแล้วประมาณ 30-45 วัน เป็นการตัดแต่งเฉพาะกิ่งที่เกิดขึ้นใหม่ที่ชาวสวน เรียกว่า ใบขิง พร้อมๆ กับการตัดแต่งผลอ่อน เพื่อลดการใช้อาหารในการสร้างกิ่งก้านใหม่ ธาตุอาหารที่ต้นดูดซึมเข้าไปจึงส่งไปที่ผลโดยตรง ทำให้ได้มีการเจริญเติบโตด้านผลผลิตได้อย่างเต็มที่ ผลผลิตที่ได้จึงมีคุณภาพ
